Dziś wracam do cyklu wpisów na temat neuroprzekaźników. Adrenalina, o której pisałam dwa tygodnie temu, jest neuroprzekaźnikiem znacznie częściej obecnym w świadomości społecznej niż noradrenalina. Jestem wręcz pewna, że część z Was mogła o noradrenalinie nawet nie słyszeć. Pokuszę się jednak o stwierdzenie, że jest ona silniejszym zawodnikiem i zdecydowanie warto nadrobić wiedzę na jej temat. Co robi, jaka jest jej budowa i co się dzieje, gdy jest jej za dużo lub za mało w naszym organizmie? Na te pytania znajdziesz odpowiedzi w tekście poniżej.
1. Z czego zbudowana jest noradrenalina
Noradrenalina (zwana też norepinefryną) jest neuroprzekaźnikiem złożonym z różnych atomów, których przestrzenne ułożenie jest bardzo konkretne i możesz je podziwiać w trzech wariantach wizualnych na grafice powyżej. Jest ona organicznym związkiem chemicznym i na jej dokładniejszą budowę składa się: osiem atomów węgla, jedenaście atomów wodoru, jeden atom azotu oraz trzy atomy tlenu.
Noradrenalina (wraz z dopaminą i adrenaliną) należy do grupy amin katecholowych, czyli związków będących pochodnymi tyrozyny, o której więcej napisałam w poście dotyczącym dopaminy. Zerknij na poniższą grafikę, przedstawiającą wyniki kolejnych reakcji chemicznych, od tyrozyny do adrenaliny.
2. Gdzie produkowana jest noradrenalina?
Głównym obszarem, z którego biegną neurony noradrenergiczne w mózgu jest miejsce sinawe (łac. locus coeruleus). Jest to jedno z jąder pnia mózgu. Z tego miejsca biegnie wiele szlaków do różnych obszarów: do wzgórza, hipokampa, ciała migdałowatego, przodomózgowia, czy móżdżku. Warto jest dodać, że jest też trochę innych struktur, które również odgrywają rolę w przekaźnictwie noradrenergicznym. Są to m.in.: przednio-boczna część tworu siatkowatego, brzuszna część nakrywki, jądro pasma samotnego i jądro górne oliwki. Wszystkie one znajdują się w pniu mózgu.
Nie wiem, czy pamiętasz z niedawnego posta, ale adrenalina jest wydzielana przede wszystkim w rdzeniu nadnercza. Ten obszar jest również odpowiedzialny za wydzielanie noradrenaliny (bezpośrednio do krwi). Więcej o tym pisałam w poście dotyczącym adrenaliny.
3. Kiedy noradrenalina jest produkowana?
Najistotniejszym czynnikiem stymulującym silniejsze wydzielanie noradrenaliny jest stresujące doświadczenie. Noradrenalina, razem z adrenaliną, biorą udział w mechanizmie fight or flight, czyli „walcz lub uciekaj”. Ma wtedy miejsce aktywacja osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (czyli osi HPA). Rośnie poziom kortyzolu, stężenie glukozy we krwi, ciśnienie krwi, czy częstotliwość oddychania i pracy serca.
Dodatkowo, noradrenalina jest kluczowym neuroprzekaźnikiem we współczulnym układzie nerwowym. Większość neuronów zazwojowych tego układu wydziela właśnie noradrenalinę. Zerknij poniżej, na jaki ogrom organów może wpływać ten neuroprzekaźnik.
4. Co robi noradrenalina i na co wpływa?
Tak, jak wspomniałam wyżej, noradrenalina, przez to, że wydzielana jest na neuronalnych końcach układu współczulnego, może wpływać na mnóstwo organów. Przykłady? Wpływa na serce, przyspieszając jego pracę; na oczy, rozszerzając źrenice; na mięśnie szkieletowe, zwiększając pobieranie przez nie glukozy; czy też na przewód pokarmowy zmniejszając jego aktywność trawienną. Noradrenalina może również wpływać na zachowanie całego organizmu podczas sytuacji dla nas stresującej. Zatem od teraz będziesz już bardziej świadomy – podczas niebezpieczeństwa, oprócz adrenaliny, „podskoczy” nam też i noradrenalina.
Ten neuroprzekaźnik może mieć też kilka innych funkcji. Ma wpływ np. na utrwalanie pamięci, neuroplastyczność, cykl snu i czuwania, a nawet na przekaźnictwo BDNF (czyli neurotroficznego czynnika pochodzenia mózgowego) (źródło). BDNF jest ostatnio bardzo modnym białkiem, gdyż coraz mocniej udowadnia się jego możliwość wspierania rozrostu neuronów. Ma to ogromny potencjał.
5. Co się dzieje, gdy jest jej zbyt mało?
Zbyt niski poziom noradrenaliny powodować może problemy z koncentracją, stany depresyjne, brak energii, a nawet powiązano go z ADHD (problemy ze skupieniem).
6. Co się dzieje, gdy jest jej zbyt dużo?
Zbyt wysokie skoki poziomu noradrenaliny połączono zarówno ze stanami euforii, jak i atakami paniki, nadpobudliwością i znacznie zwiększonym ciśnieniem krwi. Może myślisz sobie „zaraz, zaraz… za mało noradrenaliny może być powodem depresji, a gdy jest jej za dużo, możemy mieć problem ze stanami lękowymi?”. Ten artykuł zajmuje się właśnie tym paradoksem, więc jeśli Cię to ciekawi, to do niego zajrzyj.
Na koniec dodam, że zwiększony poziom tego neuroprzekaźnika jest ponoć ważnym czynnikiem w nadużywaniu narkotyków (źródło).
7. Jak naturalnie wspierać produkcję noradrenaliny?
Jeśli chcemy korzystać z dobroczynnych działań noradrenaliny naturalnie, bez wspomagania medycznego, możemy więcej ćwiczyć, dobrze się wysypiać i dbać o uszczęśliwianie siebie. Pamiętaj, że Twoje potrzeby są bardzo istotne i nie możesz sobie pozwolić na zapominanie o sobie.
Warto też włączyć do diety produkty wysokobiałkowe, które zapewnią nam dostateczną ilość fenyloalaniny, z której syntetyzujemy tyrozynę (np. orzechy, nabiał, produkty sojowe, mięso).
No Comments