Nie mam zielonego pojęcia, jak to się stało, że co tydzień powstaje nowy post na blogu od ponad roku, a jeszcze żadnego z nich nie poświęciłam neuronom. Nie może tak dłużej być, dlatego dzisiejszy wpis (i pewnie kilka kolejnych) poświęcę im w całości. Bardzo mnie kusiło, żeby tytuł tego artykułu brzmiał „wszystko, co musisz wiedzieć o neuronach”, ale „wszystkiego” zdecydowanie nie dałoby się zmieścić w tak krótkim formacie. Neurony to temat ważny, postanowiłam więc go rozbić na kilka mniejszych, łatwiejszych do przyswojenia artykułów.
Co to jest neuron?
Na początku wyjaśnijmy sobie najważniejszą i najbardziej podstawową kwestię, czyli… czym właściwie jest neuron? Neuron to komórka nerwowa, czyli taka odmiana komórki naszego organizmu, która współtworzy układ nerwowy. Jako że jest to komórka, to zawiera charakterystyczne dla niej elementy budowy takie jak na przykład jądro komórkowe (w którym znajduje się materiał genetyczny) czy mitochondrium (w którym powstaje większość ATP* komórki). Poniżej zamieściłam ilustrację, która jest niezmiernie szczegółowa. Na ten moment polecam Ci zapoznać się z nią raczej pobieżnie. Będziemy do niej wracać, ale za każdym razem powiem Ci, na czym się skupić.
Ziarnistości Nissla
To, co wyróżnia neurony spośród innych komórek to ziarnistości Nissla. Ziarnistości te, zwane też ciałkami Nissla czy tigroidem, to po prostu charakterystyczna dla neuronów odmiana siateczki śródplazmatycznej szorstkiej. Organella te możesz łatwo odnaleźć na rysunku powyżej, gdyż oznaczone są kolorem fioletowym i oplatają jądro komórkowe.
Ziarnistości Nissla odkrył Franz Nissl i opisał je pod koniec XIX wieku. Pozwoliła mu na to opracowana przez niego metoda barwienia (zwana barwieniem metodą Nissla). W metodzie tej używa się charakterystycznego barwnika (cresyl violet), który zabarwia jądra oraz właśnie siateczkę śródplazmatyczną szorstką neuronu. Poniżej zamieszczam przykładowe zdjęcie z mikroskopu ilustrujące tkankę nerwową potraktowaną barwieniem Nissla. Mózg należał do koczkodana zielonosiwego i tkanka została pobrana w ramach projektu BrainMaps.org.
Teraz zastanówmy się, co wynika z naszej wiedzy o tigroidzie w połączeniu z obrazami mikroskopowymi powyżej. Po pierwsze, wiemy, że podczas tego typu barwienia barwnik pokazuje ziarnistości Nissla lub jądra komórkowe. Co więcej, oba te organella znajdują się w ciele neuronu (zwanym somą lub perikarionem). Zatem patrząc na obrazy powyżej można łatwo wydedukować, że miejsca z większym zagęszczeniem barwnika to miejsca, w których jest więcej ciał neuronów. Te obszary to istota szara, która definiowana jest po prostu jako skupisko ciał komórek nerwowych.
Z kolei istota biała to skupisko wypustek neuronów, czyli aksonów i dendrytów, ale o nich napiszę więcej za tydzień. To co jest najważniejsze w tym momencie to to, że wypustki te umożliwiają komunikację między neuronami. Jeśli chcesz odszukać akson i dendryty na rysunku, to możemy przyrównać neuron do drzewa. Dendryty to liczne „gałęzie” odchodzące od perikarionu, podczas gdy akson to „pień”.
* Na wszelki wypadek przypomnę, że ATP jest głównym źródłem energii komórki.
No Comments